ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΝΎΧΤΑ ΣΤΗΝ ΑΜΑΛΙΆΔΑ

Η Αμαλιάδα είναι πόλη του νομού Ηλείας
 Αποτελεί την έδρα του Δήμου Ήλιδας, ενώ παλαιότερα αποτελούσε την έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Αμαλιάδας.


Στην πόλη της Αμαλιάδας αλλά και στην ευρύτερη περιοχή υπήρξε σημαντική ανοικοδόμηση την τελευταία δεκαετία και σε συνδυασμό με την αντικατάσταση των παλιών κατοικιών που είχαν υποστεί ζημιές από τους σεισμούς του Βαρθολομιού (1988) και του Πύργου (1993), η πόλη διαθέτει στο μεγαλύτερο ποσοστό της νεόδμητες κατοικίες. Οι περισσότερες από αυτές διαθέτουν κήπους και αυλές, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην βελτίωση του τρόπου ζωής. Επίσης στο δυτικό τμήμα της πόλης έχουν αναπτυχθεί παραθαλάσσιοι οικισμοί πλήρως οργανωμένοι και με αυξημένες δυνατότητες τουριστικής υποδομής. Κατά την χρονική διάρκεια ολόκληρου του έτους λειτουργούν (στην Πόλη αλλά και τον ευρύτερο Δήμο) Ξενοδοχεία, Επιχειρήσεις Ενοικίασης Δωματίων, καθώς και Επιχειρήσεις Εστίασης και Διασκέδασης.

Η πόλη της Αμαλιάδας διαθέτει πλήρως δίκτυο βιολογικού καθαρισμού. Λειτουργεί Νομαρχιακό Νοσοκομείο δυναμικότητας 100 κλινών και το οποίο παρέχει υπηρεσίες στο σύνολο σχεδόν των κλινικών.

Επίσης από πλευράς διοικητικών υπηρεσιών στην πόλη υπάρχουν γραφεία των περισσότερων υπηρεσιών της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης καθώς και Πρωτοδικείο, Ειρηνοδικείο και Εισαγγελία.

Μια σειρά αναπλάσεων τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει το ιστορικό και εμπορικό κέντρο της πόλης, ενώ προγραμματίζεται η ανάπλαση του χειμάρρου της "Σοχιάς" σε χώρο πρασίνου διαμέσου της πόλης.

Γεωλογικά η Αμαλιάδα με την επιπεδότητά της και το καλό ρυμοτομικό της σχέδιο επιτρέπει την μετακίνηση τόσο με τα πόδια όσο και με δίκυκλα ή αυτοκίνητο, χωρίς ιδιαίτερα κυκλοφοριακά προβλήματα. Η πόλη διαθέτει στην παραλία ποδηλατόδρομους μήκους 6 χιλιομέτρων.


Φράγμα

Ο Πηνειός ποταμός σχηματίζει μια εκτεταμένη δελταϊκή πεδιάδα 83 km η οποία αρδεύεται από το ομώνυμο φράγμα του με μήκος 70 km και είναι γνωστός από την αρχαιότητα, αφού σύμφωνα με τη μυθολογία με τα νερά του ο Ηρακλής καθάρισε τους στάβλους του βασιλιά Αυγέα..

Η τεχνητή λίμνη του Πηνειού στην Ηλεία βρίσκεται πάνω από την Αρχαία και Νέα Ήλιδα, 20 περίπου χιλιόμετρα από την ακτή κοντά στο χωριό Κέντρο. Η θεμελίωση του έργου άρχισε το 1961 και περατώθηκε το 1968. Το ύψος του φράγματος είναι 50μέτρα, το μήκος του 2175μ.και καλύπτει 21χιλ. στρέμματα. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά εγγειοβελτιωτικά έργα του Νομού.


Ιστορία

Στους Βυζαντινούς χρόνους υπήρχε στην περιοχή ο οικισμός του ναού της Παναγίας της Πλατυτέρας, που επονομάζεται Φραγκαβίλλα μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Φράγκους. Ο ναός είναι σταυροειδής μετά τρούλου, του 11ου αιώνα, κτισμένος στα ερείπια αρχαίου ναού, όπως εικάζεται, με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες.

Στην βυζαντινή, επίσης, περίοδο δημιουργείται ο οικισμός του Καλίτσα και επί Τουρκοκρατίας το Δερβίς Τσελεπή, μετά την εκεί εγκατάσταση των υπολειμμάτων της στρατιάς του Δαμάτ Αλή Πασά που ανακατέλαβε την Πελοπόννησο το 1715 αποτελώντας στη συνέχεια έδρα τούρκου διοικητή. Πρώτοι δε κάτοικοι τότε ήταν Αιγύπτιοι και άλλοι Άραβες που παρέμειναν μετά από γάμους με Μωραΐτισσες που είχαν αρχικά σκλαβώσει. Αυτοί συγχωνεύτηκαν στη συνέχεια με τους Τουρκαλβανούς Λαλαίους καθώς και με τους Λάκωνες Βουρδουνιώτες. Τελικά δεν άργησαν ν΄ απολέσουν τον αραβικό τους χαρακτήρα και να αναδειχθούν ικανοί γεωργοί και έμποροι. Αυτοί ήταν οι αναφερόμενοι ως Τούρκοι που με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 έσπευσαν και κλείστηκαν στο ημιερειπωμένο κάστρο του Χλεμουτσίου ζητώντας τη βοήθεια των Λαλαίων

Με την απελευθέρωση από τους Τούρκους δημιουργείται ο Δήμος Ελίσσης με έδρα το Δερβή - Τσελεπή και τους γύρω οικισμούς. Το όνομα ο νέος Δήμος το δανείζεται από την μυθική Έλισσα, κέντρο επεξεργασίας πορφύρας που βρισκόταν στις εκβολές του Ελισσαίου (Κουρλέσα) ποταμού.

Την εποχή αυτή η περιοχή γίνεται πόλος έλξης, χάρη στον εύφορο κάμπο που την περιστοιχίζει, εγκατάστασης πληθυσμών (εσωτερική μετανάστευση) από ορεινές περιοχές των Καλαβρύτων, της Γορτυνίας (Μαγούλιανα, Βυτίνα), Ζακύνθου, Κεφαλληνίας).... Αυτοί ως άλλοι Αινείες, φέρνουν τον άγιό τους μαζί τους, για να του κτίσουν εκκλησιά. ΄Έτσι στην πόλη της Αμαλιάδας συναντάμε τις εκκλησίες όλων αυτών των «προσφύγων». Οι δυο οικισμοί Καλίτσα και Δερβή Τσελεπή ενώνονται με τον εποικισμό των παραπάνω και η πόλη με ενιαίο πρόσωπο ονομάζεται Αμαλιάδα, ξεκινώντας τον νέο δρόμο της ανάπτυξής της (1885). Σ΄ αυτό δίνει την ώθησή του και ο σιδηρόδρομος Πύργου - Πατρών, που λειτουργούσε το 1885.

Εδώ θα καταφτάσουν και πολλοί πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής του 1922. Ο αριθμός τους γίνεται αιτία να αναβαθμισθεί η υποβαθμισθείσα κοινότητα Αμαλιάδας σε Δήμο Αμαλιάδας το 1924. Το τέλος του 19ου αιώνα σφραγίζεται και με την εξωτερική μετανάστευση (προ πάντων ΗΠΑ). Με την επιστροφή τους, αλλά και πριν με τα εμβάσματά τους, οι μετανάστες συντελούν στην ανάπτυξη του νεοϊδρυθέντος Δήμου. (Καρακάνδειο, κληροδότημα του Β.Καρακανδά, ξενοδοχεία, καταστήματα, κατοικίες).

Αυτό το «σύρε κι έλα» των ανθρώπων δημιούργησε κινητικότητα και πρόοδο στην πόλη της Αμαλιάδας, που κάθεται στους πρόποδες του αρχαίου Αλισσαίου λόφου, ενώ μπροστά της απλώνεται ο πλουσιότατος σε βλάστηση κάμπος της «Κοίλης (εύφορης) Ήλιδας», όπως ο Όμηρος την ονομάζει.

Παλαιότερα με τη σταφίδα ως πηγή πλούτου, τώρα εξ αιτίας του μεγάλου αρδευτικού έργου του Πηνειού, με τις δυναμικές καλλιέργειες (γνωστά τα καρπούζια και οι πατάτες Αμαλιάδας, στην Ελλάδα και τον κόσμο) και τις ελιές, τα εσπεριδοειδή, τα κηπευτικά κ.τ.λ. Αυτά προσδιορίζουν και την μορφή ενασχόλησης των κατοίκων της. Παράλληλα με την γεωργική ανάπτυξη υπάρχουν και μονάδες επεξεργασίας (τυποποίησης και μεταποίησης «ΚΥΚΝΟΣ» κ.α.) προϊόντων και ανάπτυξη αστικών επαγγελμάτων.